Cartagena: toekomst dankzij verleden

Eerder gepubliceerd in het magazine Por Favor (2018)

Het is nu moeilijk voorstelbaar, maar ruim 2200 jaar geleden bevond Cartagena zich op een schiereiland dat alleen via de oostelijke poort over land te bereiken was. Een onneembare vesting, dacht de Carthaagse generaal Hannibal en daarom lanceerde hij hiervandaan zijn beroemde aanval op het almachtige Rome, in gezelschap van 38 olifanten.

Maar hij had niet op de sluwe Scipio Africanus gerekend: onder diens leiding naderden de legionnairs in 209 v.C. in bootjes de noordelijke stadswal, bij de huidige Molineteheuvel, beklommen de muren en joegen de achtergebleven Carthagers over de kling. Niet veel later zou ook Hannibal het onderspit delven.

Carthagena (Nieuw-Carthago) werd in 227 v.C. gesticht door Hannibal’s oom Hasdrubal. Enkele overblijfselen uit de korte Carthaagse periode vind je bij het Punic Wall Interpretation Centre, aan de oostkant van het centrum, waaronder een stukje oorspronkelijke Punische muur, met grote zandstenen blokken – een unicum in Spanje.

Dat het verleden nu zo goed zichtbaar is, mag een wonder heten. In 1989 maakte het stadscentrum nog een verwaarloosde indruk en moest je oppassen dat je geen zatte zeeman of een junk tegen het lijf liep. In dat jaar vond men echter naast de kathedraal restanten van een Romeins theater. De opgraving was zó’n succes, dat besloten werd er een museum naast te bouwen en ook op andere plekken in de stad prioriteit aan ‘Rome’ te geven.

Vandaag de dag is Cartagena een gemoedelijk oord waar wekelijks cruiseschepen aanmeren. Voor een hapje of drankje kun je in de haven terecht, maar wil je echt ‘Spaans’ snacken, ga dan de Calle Mayor in en zoek een bar met Spanjaarden. Aan het einde van de straat, bij Calle Puertas de Murcia, liggen eveneens leuke restaurantjes.

Iets meer naar het oosten vind je de Plaza San Francisco. Onder een kingsize ficus heb je 470 La Glorieta, een moderne bar met prima tapas, waaronder sepia a la plancha met patatas a lo pobre (gegrilde inktvis met gebakken aardappels en knoflook). Een biertje kost hier slechts 1,20 €. Voor lekkere huisgemaakte hapjes kun je ook terecht bij La Terraza. Vraag er naar de patatas bravas (‘dappere aardappelen’) en de empanada met pisto de verduras y tierra de quicos…

Vlakbij dit plein ligt het Augusteum, een aan Keizer Augustus gewijde tempel, die zeker een bezoekje waard is. Nóg mooier is de nabijgelegen Casa de la Fortuna (Plaza Risueño): een gerestaureerde villa met onder meer een salon met prachtige fresco’s én je kunt er via de hoofdingang zó over een stukje Romeinse straat wandelen!

Vergeet ook de Molineteheuvel niet, waar vroeger Hasdrubal zetelde. Lange tijd heersten hier illegale ‘Madames’, linke dealers en andere boeven, en de populairste bar heette ‘La Puñalà’ (De dolksteek)… Toen de lokale autoriteiten beseften dat er veel moois in de grond verstopt zat, veegde men de heuvel uiteindelijk schoon.

Al gauw stuitte men op een badhuis en een gebouw waar feestmalen werden gehouden. Wat verderop vond men de resten van een beeld van vermoedelijk Keizer Augustus – vermoedelijk, want zijn hoofd ontbrak (truuk van de Romeinse beeldhouwers: als de keizer werd opgevolgd door een ander, hoefden ze er alleen maar een hoofd bij te beitelen).

De overblijfselen van beide gebouwen zijn nu blootgelegd en je kunt er via een rondgang vanuit allerlei hoeken naar kijken. Goed te zien is hoe ingenieus de Romeinen de vloer verwarmden in de ‘zweetzaal’, waar warm water én warme lucht langs tientallen pilaartjes onder de tegels door stroomden. Fraai zijn ook de muurschilderingen in het atrium – je zou bijna jaloers worden, want het moet een lust voor oog en maag zijn geweest om hier op z’n Romeins, dus liggend, te eten.

Intussen werkt men aan het opgraven van de tempel van Isis en een deel van het Forum Romanum, waardoor El Molinete een nóg belangrijkere historische trekpleister zal worden. Overigens wordt dit park door oliegigant Repsol gesponsord met vier miljoen euro…

Heb je hier je ronde gemaakt, vraag dan aan een bewaker of je de Romeinse straat tegenover de ingang mag bekijken. Verscholen achter een deur leidt een trap je naar beneden. De straat ligt er mooi bij, er zitten zelfs karrensporen in de stenen! Restanten van winkeltjes aan de ene kant en van het badhuis aan de andere kant maken het plaatje compleet.

Dé topper is echter het Romeinse theater en het belendende museum. Je komt er via de Calle Mayor, een charmant straatje met onder meer de elitaire sociëteit ‘El Casino’ en moderne winkels als Zara en Guess. Een kaartje voor het Museo Teatro Romano kost zes euro, maar dan heb je ook wat.

Eerst wandelen we door twee via een tunnel met elkaar verbonden gebouwen waar Romeinse gebruiksvoorwerpen, bouwmaterialen en beelden tentoon worden gesteld. Naast een unieke, groenglazen drinkhoorn valt een reliëfje op van Rhea Silvia (moeder van Romulus en Remus, de stichters van Rome). En natuurlijk staat hier het originele beeld van Augustus, vervaardigd uit duur Carraramarmer. Hoe praktisch (of lui) de Romeinse beeldhouwers waren, blijkt bij de achterkant van de keizerlijke toga: die is rimpelloos, want als het beeld toch tegen een muur stond, waarom zou je je dan in details verdiepen?

In een tweede tunnel, onder de in de Burgeroorlog verwoeste kathedraal, passeren we een Romeinse woning met een mooi vloermozaïek, en even later staan we buiten, ín het theater. Dertig jaar geleden werden in de ruïnes nog scène’s voor de oorlogsfilm Navy Seals opgenomen, maar nu is dit een fraai stukje Spaans ‘Rome’. Een deel van de tribunes, twee zij-ingangen en een aantal trappen zijn nog intact, een ander deel is met zorg gerenoveerd. Het podium is half in de oude staat hersteld en bij de andere helft zien we weer hoe praktisch de Romeinen waren: nadat het theater in de 2e eeuw n. C. in onbruik raakte, bouwde men er een markt bovenop. Stenen lagen er genoeg en om gaten te vullen hakte men de peperdure Corinthische zuilen in stukken. Die rusten nu met hun versierselen in de gehavende ‘winkelmuren’, als gouden tanden in een gammel gebit.

Overigens gedroegen de christenen zich later niet veel beter: in een zijwand van de kathedraal bij de uitgang van het museum zie je ook Romeinse stenen. Éen draagt zelfs een inscriptie: ‘Gallus Paetus’, een rijke burger die indertijd aan de bouw van het theater meebetaalde. Eerst hing de inscriptie boven het toneel, maar door een knipoog van het lot zou ze overleven in de muur van een godshuis.

Cartagena is niet alleen interessant vanwege de overblijfselen uit de oudheid. Je kunt er ook lekker uitwaaien in de haven, die de afgelopen twintig jaar is opgeleukt met tal van barretjes en restaurants. Eerlijk is eerlijk: je treft hier geen sterrenrestaurant aan, maar het uitzicht op de jacht- en marinehaven maakt veel goed.

Wil je de ‘echte’ Mediterraneo voelen, stap dan in een toeristenboot. Die voert je via de dokken naar de volle zee, vanwaar je pas goed ziet waarom Hannibal’s oom Cartagena tot zijn Spaanse hoofdkwartier uitkoos: de heuvels naast de smalle waterdoorgang maken de stad in strategisch opzicht tot een (bijna) onneembare, natuurlijke haven.

Is het lekker strandweer? Rid dan via de oostkant van de haven naar het nabijgelegen Cala Cortina, een intieme baai die door dagblad El País tot één van de mooiste stranden van Spanje werd gekozen. Naast een verfrissende duik kun je er ook lekker eten, in restaurant Aguas Bravas, met uitzicht op de zee waarover Hannibal ooit bulkend van ambitie arriveerde…

FEESTTIPS

De Paasprocessies in Cartagena zijn beroemd. Het hoogtepunt vindt plaats op Goede Vrijdag om vijf uur ’s morgens: El Encuentro (‘De Ontmoeting’) tussen de beelden van Jezus Christus en de Heilige Maagd.

In juli zijn er veel openluchtconcerten (muziekfestival La Mar de Músicas). Naast het Romeinse theater treden minder bekende, maar daarom niet minder goede muzikanten op. Wat hoger, bij het Parque Torres, geven topattracties acte de présence.

In september is het tijd voor de Fiestas de Cartagineses y Romanos. Duizenden als Carthagers of Romeinen verklede inwoners spelen dan voorvallen na uit de 2e Punische Oorlog. Kosten noch moeite worden gespaard en aldus kun je die oorlog ‘herbeleven’, maar ook genieten van vreedzame zaken, zoals de stichting van Cartagena en het huwelijk van Hannibal met de Iberische prinses Himilce.